Vakantie
Reisorganisatie TUI heeft mooie doelen gesteld voor emissiereductie in zijn vliegreizen. Maar zijn die wel haalbaar?
De zomervakantie staat voor de deur en de kaart ligt op tafel. Met 's werelds grootste reisconcern TUI kun je naar elke plek op aarde zonder gewetensbezwaren. TUI claimt namelijk 's werelds duurzaamste reisorganisatie te zijn en wil daarom dat de CO2-uitstoot van de luchtvaarttak in 2020 met 10 procent is gedaald ten opzichte van 2015. Dat geldt ook voor de uitstoot van cruises en de aan TUI gelieerde busbedrijven. De emissies van de TUI-kantoren zullen in datzelfde jaar 20 procent lager moeten zijn en catering op de vluchten moet zoveel mogelijk lokaal georganiseerd zijn. TUI biedt verder geen ritjes op olifanten meer aan en walvisspotting is alleen mogelijk als de rust en veiligheid van de dieren is gegarandeerd.
In het duurzame jaarverslag van 2016 rapporteert TUI over de voortgang. De uitstoot van de luchtvaarttak steeg met vier procent, maar per passagier was die stijging 'slechts' 1,2 procent ten opzichte van 2015. De uitstoot van de busbedrijven steeg met 6,1 procent (doel 2020: -10 procent), maar cruisepassagiers zorgden voor 4 procent minder CO2. De kantoren bespaarden 5,2 procent, vooral door minder reisbrochures te drukken.
TUI biedt tijdens luchtreizen 'goede' producten (Fairtrade, UTZ-certified) aan. De trays waarop eten wordt geserveerd, zijn van gerecycled plastic maar worden wellicht vervangen door FSC-gecertificeerd karton. In de TUI-kantoren worden energiezuiniger printers, airconditioning en verlichting geplaatst en door de verbouwing van het hoofdkantoor in Rijswijk krijgt dat kantoor energielabel A. Nu is dat nog F. Ook investeert het bedrijf in hybride en elektrische leaseauto's voor medewerkers.
TUI wil daarnaast in 2020 jaarlijks tien miljoen euro investeren in liefdadigheid. In 2016 stond de teller op 6,6 miljoen euro, waarvan 80 procent was opgehoest door klanten. Is dat niet wat gierig voor een bedrijf met een wereldwijde omzet van 17,2 miljard euro? "Dat lijkt een disbalans, maar wij voegen meer toe dan een bedrag," zegt de TUI-woordvoerder. "Wij investeren ook in mankracht die niet commercieel wordt ingezet maar die is gericht op het verduurzamen van ons bedrijf, de keten en de toeristenbranche. De donaties aan de TUI Care Fundation komen volledig terecht op de bestemming en blijven niet deels in ons bedrijf hangen."
Maar wat moeten we van al deze initiatieven denken als vliegreizen verantwoordelijk zijn voor 80 procent van de totale CO2-uitstoot van TUI? De nieuwe vliegtuigen van het bedrijf zijn weliswaar 20 procent efficiënter in brandstofgebruik, dat zegt nog niets over de groei van het aantal vliegvakanties in de komende tien jaar. Als die net zo hard meestijgen, is de besparing snel teniet gedaan.
Elfrieke van Galen van The Rock Group ziet maar weinig speelruimte voor vliegtuigmaatschappijen om nog zuiniger te worden. "Brandstof vormt eenderde van de totale kosten van een vliegtuigmaatschappij. Daar wordt al zo zuinig mogelijk mee omgegaan. Het besparen van gewicht kan het brandstofverbruik omlaag brengen, net als de bestemming via de kortst mogelijke route aanvliegen. Dat is vanuit politieke redenen niet altijd mogelijk. Ook het holden, rondjes blijven vliegen in de lucht voordat een vliegtuig mag landen, kost veel energie."
Toch loopt TUI in de sector wel voorop, vindt ze. "De doelstellingen voor het verminderen van CO2-uitstoot van de luchtvaart zijn vooruitstrevend ten opzichte van de doelen die de ICAO, een samenwerkingsverband van internationale luchtvaartmaatschappijen, vorig jaar heeft uitgesproken."
Eke Eijgelaar, onderzoeker bij het centrum voor duurzaamheid, toerisme en transport van NHTV Breda, vindt de stijging van het vliegverkeer sowieso een groot probleem. "Er vliegen wereldwijd steeds meer mensen en ze vliegen steeds verder, dus het totale aantal kilometers neemt zodanig toe dat alle besparingsmaatregelen niet tot absolute emissiereductie leiden. Dat is alleen haalbaar door een gedragsverandering van de reiziger."
‘Er vliegen wereldwijd steeds meer mensen en ze vliegen steeds verder, dus het totale aantal kilometers neemt zodanig toe dat alle besparingsmaatregelen niet tot absolute emissiereductie leiden. Dat is alleen haalbaar door een gedragsverandering van de reiziger.’
Eijgelaar, die voor zijn onderzoek soms met TUI samenwerkt, bevestigt dat het bedrijf meer doet dan bijna alle andere spelers in de branche. Toch plaatst hij wel wat kanttekeningen bij de duurzaamheidsdoelen. "De 20 procent energiebesparing op kantoren en reisbureaus is vrij makkelijk haalbaar en levert op middellange termijn simpelweg economisch voordeel op. De doelstelling voor de relatieve reductie per reizigerskilometer in de luchtvaart is vrij ambitieus, omdat ze al een moderne vloot hebben waar weinig besparing meer te halen valt. Maar dit leidt niet automatisch tot het absoluut terugdringen van emissies, en dat is toch waar we met z'n allen naartoe moeten. Bovendien is de doelstelling beperkt tot de eigen vloot. Klanten die een TUI-vakantie boeken maar met een andere luchtvaartmaatschappij naar hun bestemming vliegen, vallen buiten de berekening."
Toch hoeft vakantie niet per definitie onduurzaam te zijn, zegt Eijgelaar, die de afgelopen tien jaar nog maar twee keer in een vliegtuig is gestapt. Daarbij gelden vuistregels als 'des te verder des te hoger de gevolgen', 'kies voor trein en bus in plaats van het vliegtuig of de auto', en indien dat niet haalbaar is 'kies voor een directe vluchtverbinding of een vol-bezette auto'. En nog een paar: 'meer luxe is bijna altijd minder duurzaam', en 'langer op (één) vakantie is uiteindelijk beter dan meerdere korte vakanties'.