Sokken

Je kunt je afvragen of het een probleem is, al schijnen veel mensen er last van te hebben: sokken die verdwijnen in de was. Sokkenmerk Qnoop heeft de oplossing: sokken die je aan elkaar knoopt.

Dirk Vis, oprichter van Qnoop, was ooit een notoire sokkenverliezer. Hij bleek niet de enige. "Volgens Brits onderzoek onder 2000 mensen raakt iedereen elke maand 1,3 sok kwijt. Dat zou betekenen dat er in Nederland maandelijks 22 miljoen sokken verdwijnen. Dat is 265 miljoen op jaarbasis. Zelfs als dit cijfer maar voor de helft waar is, gaat het om 130 miljoen verspilde sokken per jaar. Vis ontwierp sokken die je aan elkaar knoopt voordat ze de wasmachine ingaan. Ze zijn van biologisch katoen en worden gemaakt in Portugal. De katoen is gecertificeerd door GOTS, een streng label in de textielindustrie. Vis: "De teelt van één kilo katoen kost 2000 liter water. Biologisch geteeld katoen heeft 50 tot 70 procent minder nodig. Dat komt omdat bij conventionele teelt de grond verzadigd raakt van pesticiden, zodat meer irrigatie nodig is."

Anton Luiken, oprichter van bureau Alcon Advies en expert op het gebied van hoogwaardige textielrecycling, nuanceert dat. "Bio-katoen vraagt vaak inderdaad minder water, door effectievere irrigatiesystemen. Het verhaal van de pesticiden is wat gecompliceerder. Het zou kunnen dat pesticiden de micro-organismen in de bodem deels vernietigen, zodat het water minder goed wordt vastgehouden." Lynsey Dubbeld, trendanalist en auteur van het boek 'Mode voor Morgen', zegt dat vooral de vervuiling van het water met kunstmest of pesticiden minder is. "Daar staat tegenover dat de opbrengst van biokatoen per hectare 50 procent lager is dan van reguliere katoen." Over het probleem van de verdwenen sokken is veel onduidelijkheid. Op internet circuleren allerlei theorieën, variërend van de verwachting dat ze zich verstoppen in hoeslakens of omgeslagen zomen van broekspijpen, tot natuurkundige Stephen Hawking die ooit suggereerde dat ze worden verzwolgen door zwarte gaten.

De Britse studie waar Vis naar verwijst, is vorig jaar gepubliceerd, om een nieuwe wasmachine van Samsung te promoten. Psycholoog Simon Moore en statisticus Geoff Ellis vonden vier redenen voor sokkenverlies. De eerste is onduidelijke verantwoordelijkheid. In een huishouden waar een taak wordt gedeeld nemen mensen aan dat anderen daar de verantwoordelijkheid voor nemen, zodat de taak niet of niet effectief wordt gedaan. De tweede is visuele heuristiek. Als mensen een sok kwijtraken, zoeken ze alleen op de voor de hand liggende plekken en als hij daar niet is, nemen ze aan dat hij voor altijd is verdwenen. De derde is confirmation bias: als we geen missende sokken zien, nemen we aan dat ze er niet zijn. De laatste factor heeft te maken met gedragsfouten van omissie (iets niet doen wat we zouden moeten doen) en commissie (iets doen wat we niet zouden moeten doen).

Geen van de experts weet of dit ook maar enigszins plausibel is. De benaderde psychologen willen er hun vingers niet aan branden. Lara Peters van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal kent evenmin betrouwbare studies. "Mensen denken wel vaak sokken kwijt te raken, maar dat hoeft niet per se door de wasmachine te komen. Als sokken daadwerkelijk in de wasmachine verdwijnen, gebeurt dat via een (versleten) deurrubber tussen trommel en kuip. Het is verstandig dat te vervangen. Hoe groter het kledingstuk, hoe kleiner de kans dat hij ertussendoor floept. Dat pleit wel voor het aan elkaar vastmaken van sokken."

Hans Dagevos, consumptiesocioloog bij de Wageningen Universiteit, vindt dat het probleem groter wordt gemaakt dan het is. "Het zijn kekke sokken, maar het doet mij denken aan die reclames voor vaatwastabletten met een cellofaantje die je kunt gebruiken zonder vieze handen te maken. Alsof dat voor de introductie van zulke tabletten een probleem was. Er wordt een behoefte gecreëerd op basis van een non-issue." Als vader van drie jonge kinderen is het probleem hem in ieder geval vreemd. "We raken waarschijnlijk meer sokken kwijt op sportverenigingen of op vakantie dan in de was."

Dubbeld vraagt zich af of consumenten het extra geld voor een paar Qnoop-sokken - variërend van 9,95 tot 14,95 euro - over hebben. "Je kunt ook altijd dezelfde sokken kopen, zodat je genoeg reserve-exemplaren hebt. Of sokken wassen in een waszakje, zodat ze bij elkaar blijven."

Luiken ziet geen toegevoegde waarde op het vlak van duurzaamheid. "Het gebruik van bio-katoen - of de claim dat het wordt gebruikt - wordt door alle grote retailers gemaakt. Veel sokken worden gemaakt van gerecyclede textielvezels, wat een stuk duurzamer is dan bio-katoen. En ik denk niet dat het knoopje bijdraagt aan een significant langere levensduur van de sokken."

Vis zegt dat hij de optie van gereyclede textiel aan het onderzoeken is. En hij vindt zijn sokken schappelijk geprijsd. "Sokken van een vergelijkbare kwaliteit als die van ons worden vaak vanaf 18 euro verkocht. Deze week kregen we een e-mail van een klant die in één keer vijftien paar bestelde omdat hij daarvoor structureel sokken kwijtraakte. Andere klanten mailen ons dat ze hun sokken meteen weer kwijt waren toen ze vergaten ze voor het wassen aan elkaar te knopen. En sokken sorteren is tijdrovend. Door Qnoop houd je tijd over voor leukere dingen."