Koffie
Illy levert koffie in kekke blikken, met elk jaar een nieuwe collectie artistieke kopjes. Allemaal zeer verantwoord. Maar wat zegt dat over de koffie?
De espressofanaten laten zich voorstaan op hun groene certificering. Onlangs werd het bedrijf voor de derde keer uitgeroepen tot een van de meest ethische voedselbedrijven ter wereld, samen met cornflakesproducent Kellogg, chocolademaker Hershey en frisdrankfabrikant PepsiCo. Illy kreeg de pluim van het Amerikaanse Etisphere Instituut, dat zichzelf wereldleider noemt op het gebied van ethische bedrijfspraktijken. Etispheres methode voor de score-indeling lijkt echter nogal dubieus. Hun 'ethische quotiënt' wordt vastgesteld op basis van meerkeuzevragen die een bedrijf over zichzelf beantwoordt. Vervolgens 'controleert' Ethisphere de ethische quotiënt met informatie uit documenten die het bedrijf opstuurt.
Het is onduidelijk door wie Ethisphere wordt gefinancierd. Los daarvan is het nogal vreemd dat de lijst voornamelijk Amerikaanse bedrijven bevat, en dat de buitenlandse bedrijven die erop staan (het Franse L'Oréal, het Indiase Tata Steel, de bank van Brazilië en de beheerders van het Panama-kanaal) niet bepaald bekend staan om hun hoge moraal.
De tweede claim van Illy is dat het in 2011 als eerste ter wereld het Responsible Supply Chain Process-certificaat kreeg van classificatiebureau DNV, inmiddels DNV GL. Oorspronkelijk gaf DNV garanties af voor de zeewaardigheid van schepen, maar tegenwoordig keurt het allerlei bedrijfsprocessen. De eisen waaraan Illy's productieketen moet voldoen, zijn onduidelijk. Ook uit aanvullende informatie blijkt niet welke milieumaatregelen zijn genomen en hoe die worden gecontroleerd.
Sytske de Waart van voorlichtingsorganisatie Milieucentraal is kritisch. "DNV is een erkende certificerende instelling maar geen keurmerkeigenaar die een koffiekeurmerk op de markt zet. Misschien is Illy wel de enige die dit keurmerk voert. Het is in ieder geval niet terug te vinden in twee belangrijke databases van wereldwijd erkende certificeringen."
De derde claim van Illy is dat het zowel aan de ISO 14001 als aan de EMAS-richtlijn voldoet. Hoewel het bedrijf ze prominent en los van elkaar op de (Nederlandse) website zet, zijn deze richtlijnen min of meer hetzelfde. Inhoudelijk betekenen ze slechts dat Illy een aantoonbaar milieubeleid heeft, zegt De Waart. "Dat zegt niks over de inhoud. Het kan gaan om het wc-papier op het hoofdkantoor, al is dat wat gechargeerd. Alles hangt af van de doelstellingen die Illy voor zichzelf vastlegt. Gaan ze een langdurige handelsrelatie met telers aan? Leggen ze vast dat ze elk jaar hun CO2-uitstoot met 10 procent omlaag brengen? Duidelijker, vooral voor de consument, zou zijn als Illy een bekend gedegen keurmerk voert, zoals FairTrade of UTZ Certified."
In het waarderapport staan veel mooie woorden en plaatjes, maar nagenoeg geen concrete doelstellingen. De enige is dat Illy 20 procent minder broeikasgassen wil uitstoten in 2020 ten opzichte van 2012. Het bedrijf rept van langdurige en sociale betrokkenheid in de landen waar ze hun koffie vandaan halen, maar alleen een elektriciteitsproject in Ethiopië wordt kort uitgelicht.
Deze vaagheid is mede de reden dat vergelijkingswebsite Rank-a-brand de koffiefabrikant de laagste beoordeling geeft. De certificering van DNV is ook niet transparant, stellen de beoordelaars. Illy bungelt onderaan de lijst, samen met merken als Kanis & Gunnik, Smit en Dorlas en Segafredo. Daar staat tegenover dat de Consumentenbond Illy vorig jaar beoordeelde als koploper op sociaal gebied met veel aandacht voor het milieu. De bond gaf Nestlé, Starbucks en Douwe Egbers lagere scores. Rank-a-brand noteerde deze merken juist allemaal hoger dan Illy.
Jenny Kwan van het duurzame handelsinitiatief IDH weet dat het koffiemerk betrokken was bij de totstandkoming van een eenduidige manier om de CO2-uitstoot van koffie te meten. "Binnen de koffiewerkgroep van het Sustainable Agriculture Initiative Platform speelde Giacomo Celi van Illy een voortrekkersrol." Kwan is senior manager bij het Sustainable Coffee Program. Dat wil de publiekprivate samenwerking in de wereldwijde koffiesector vergemakkelijken om zo de productie te verduurzamen. "Wij kaarten plaatselijke problemen aan", zegt ze. "Bedrijven raken dan echt betrokken bij verandering. Keurmerken zijn ook belangrijk, maar worden soms wat makkelijk uitbesteed."
Hoewel Kwan nauw samenwerkt met grote koffieproducenten, hoort Illy daar niet bij. "Ik heb de indruk dat Illy met goede dingen bezig is maar ik heb er niet zo duidelijk zicht op. Het lijkt erop dat ze alles op hun eigen manier willen doen."